Toshkent katta transport oqimiga tayyor emas: qanday yechimlar topiladi?

Toshkent hokimi transport oqimlarini boshqarishning amaldagi modeli endi samarali emasligini tan oldi.

Bugungi kunda Toshkent ko‘chalarida kuniga bir milliondan ortiq avtomobil harakatlanmoqda. Bu hozirgi ko‘cha-yo‘l tarmog‘i imkoniyatlaridan bir necha barobar ko‘pdir. Shavkat Umurzoqovning ta’kidlashicha, shahar amalda ortiqcha yuklanish rejimida yashamoqda, harakatni boshqarishning avvalgi modeli esa bunday hajmlarni uddalay olmayapti. Trafik bilan bir vaqtning o‘zida bir nechta idora shug‘ullangani, ularning har biri o‘z vazifasiga ega bo‘lgani sababli, yagona qaror qabul qilish markazi mavjud bo‘lmagan.

Endi bu vazifa tashkil etilayotgan Yo‘l harakatini tashkil etish markaziga (YHTM) yuklatilmoqda. Unga jamoat transporti yo‘nalishlarini qayta ko‘rib chiqishdan tortib, to‘xtash joylarini isloh qilishgacha bo‘lgan rejalashtirishning zamonaviy yondashuvlarini o‘z ichiga oladigan katta transport bosh rejasini ishlab chiqish vazifasi topshiriladi.

Hujjatni tayyorlashdan oldin Seul va Shenchjen kabi shunga o‘xshash muammolarni muvaffaqiyatli hal etgan yirik shaharlar tajribasi o‘rganildi.

Asosiy muammolardan biri - shaxsiy avtomobilga muqobil variantning yo‘qligi. Velosiped infratuzilmasi ayrim joylardagina rivojlangan va elektrosamokatlar ko‘pincha harakatlanish uchun joy topa olmaydi. Shu sababli, aholi o‘z mashinalaridan foydalanishni afzal ko‘rmoqda, bu esa yo‘llarga bo‘lgan yukni yanada oshirmoqda.

Islohotning maqsadi vaziyatni tubdan o‘zgartirishdir. 2030-yilga kelib, shahar aholisining jamoat transportini ko‘proq tanlashiga erishish mo‘ljallanmoqda. Buning uchun avtobuslarning o‘tkazuvchanlik qobiliyati yaxshilanadi, yo‘nalishlar tarmog‘i zamonaviylashtiriladi va metropolitenni kengaytirish davom ettiriladi - liniyalar uzunligi 103 kilometrgacha yetkazilishi kerak.

Jiddiy o‘zgarishlar to‘xtash joylariga ham ta’sir qiladi. 150 mingta yangi o‘rin, jumladan, poytaxtga kirish joylarida ko‘p qavatli inshootlar barpo etiladi. Ular haydovchilarning bir qismi avtomobillarini markaziy hududlardan tashqarida qoldirib, shahar transportiga o‘tadigan tizimning elementiga aylanishi kerak.

Raqamli yechimlarni joriy etish islohotning muhim qismi bo‘ladi. Toshkentda real vaqt rejimida yo‘l holatini kuzatish imkonini beruvchi tizim, shuningdek, haydovchilarga yo‘nalishlarni belgilash va cheklovlar hamda yo‘l ishlari to‘g‘risida ma’lumot olishda yordam beradigan mobil ilova yaratilmoqda.

Ekologik samaraga alohida e’tibor qaratilmoqda. Barqarorroq trafik va avtomobillarning to‘xtab turish vaqtini qisqartirish orqali hukumat zararli chiqindilarni kamida 15 foizga kamaytirishni kutmoqda. Uzoq muddatli istiqbolda ko‘chalarning umumiy tirbandligi deyarli uchdan bir qismga kamayishi mumkinligi taxmin qilinmoqda.

Yangi qoidalarga rioya etilishini nazorat qilish huquq-tartibot xodimlari zimmasida qoladi, biroq e’tibor jarimalarga emas, balki oqimlarni boshqarishga - svetoforlar ishlashi, yo‘nalishlarni moslash va kelishilmagan to‘siqlarni bartaraf etish orqali qaratiladi.

Islohot bir necha yilga mo‘ljallangan bo‘lib, Toshkentdagi harakatlanish tizimini o‘zgartirishi kerak. Asosiy vazifa - shahar muhitini barcha harakat ishtirokchilari uchun bashorat qilinadigan, qulay va tushunarli muhitga aylantirish.