O‘zbekistonda elektromobillar narxining ko‘tarilishi kutilmoqda

1-maydan boshlab utilizatsiya yig‘imi rejali ravishda oshirildi.

Bundan qariyb besh yil oldin, 2020-yil 1-avgustda O‘zbekistonda barcha import qilinadigan avtomobillar: benzinli hamda elektromobillar uchun utilizatsiya yig‘imi joriy etilgan edi. Ushbu yig‘im transport vositalarining foydalanish muddati tugagandan so‘ng ularni utilizatsiya qilish uchun to‘lanadigan to‘lov hisoblanadi. Yig‘imning joriy etilishi atrof-muhitni muhofaza qilish va chiqindilarni qayta ishlashning yanada barqaror usullariga o‘tish bo‘yicha davlat siyosatining bir qismiga aylandi.

Elektromobillar ekologik toza hisoblanishiga qaramay, ular tarkibida xavfli moddalar mavjud bo‘lgan tortuv batareyalarini qayta ishlash zarurati tufayli ham ushbu yig‘imga tortiladi.

O‘zbekistonda yig‘im miqdori transport vositasining turi, dvigatel hajmi va ishlab chiqarilgan yiliga bog‘liq. Ushbu chora-tadbirlar ichki qayta ishlashni rag‘batlantirish hamda yanada shaffof va mas’uliyatli avtomobil bozorini yaratishga qaratilgan.

2025-yil 1-maydan boshlab O‘zbekistonda utilizatsiya yig‘imi miqdori faqat elektromobillar uchun oshirildi.

• 3 yoshgacha bo‘lgan elektromobillar uchun stavka BHMning 30 baravaridan 120 baravarigacha oshirildi, bu 45 million so‘mni (taxminan 3462 AQSH dollari) tashkil etadi.
• 3 yildan ortiq ishlatilgan elektromobillar uchun yig‘im BHMning 90 baravaridan 210 baravarigacha - 78,75 mln so‘mgacha (taxminan 6058 AQSH dollari) oshirildi.

Benzinli avtomobillarga kelsak, hozircha ushbu toifadagi transport vositalari uchun utilizatsiya yig‘imi oshirilgani haqida rasmiy ma’lumot yo‘q. IYODli mashinalar uchun stavkalar o‘zgarishsiz qolmoqda. Masalan, dvigatel hajmi 1000 sm3 gacha bo‘lgan yengil avtomobillar uchun stavka 3 yildan kam bo‘lgan avtomobillar uchun 30 BHM va 3 yildan ortiq bo‘lgan avtomobillar uchun 90 BHMni tashkil etadi.

Gibrid avtomobillar uchun qonunchilikda alohida utilizatsiya yig‘imi nazarda tutilmagan. Ular ham benzinli avtomobillar kabi texnik tavsifi va ishlab chiqarilgan yili bo‘yicha yig‘imga tortiladi.

Yig‘imning oshirilishi elektromobil akkumulyatorlarini xavfsiz utilizatsiya qilish infratuzilmasini yaratishni moliyalashtirish va ekologik texnologiyalarni rivojlantirishni rag‘batlantirishga qaratilgan. Shu bilan birga, O‘zbekistonda avtomobillar va elektromobillarni sanoat usulida yig‘uvchi korxonalar 2030-yil 1-yanvargacha utilizatsiya yig‘imini to‘lashdan ozod etilgan.

Bu xorijiy kompaniyalarning ishlab chiqarishini mahalliylashtirish va mashinalarni ularning rasmiy ko‘rgazma zallari orqali sotish uchun yanada qulay sharoit yaratadi.

Umuman olganda, utilizatsiya yig‘imining oshishi norasmiy dilerlar deb ataladigan salonlar va platformalardagi narxlarning oshishiga ta’sir qiladi: import qilinadigan elektromobillarning o‘rtacha bozor narxini sezilarli darajada oshiradi - bu ham yangi, ham ishlatilgan avtomobillarga taalluqli.

Ba’zi xususiy importchilar yangiliklarga qaramay, O‘zbekistonda raqobatbardosh narxlarni saqlab qolish va faoliyatini davom ettirish uchun Xitoy yetkazib beruvchilari bilan narxlarni pasaytirish bo‘yicha kelishib olishga muvaffaq bo‘lishdi. Ammo yetkazib beruvchilarning bunday shartlari qancha vaqt davom etishi noma’lum. Yoki mamlakatga yaqin kelajakda Xitoy bozorida past likvidli modellarni jo‘natishni boshlashlari mumkin.

Natijada, yaqin kelajakda utilizatsiya yig‘imi miqdorining oshishi mashhur elektromobillar uchun xususiy avtomobil importi narxining rasmiy salonlardagi narxlarga tenglashishiga olib kelishi mumkin. Xususiy yetkazib beruvchilardan mashina buyurtma qilishda foyda qolmaydi.

Faqatgina eksklyuziv va, albatta, qimmatbaho narsalarga buyurtma berish foydali bo‘lishi mumkin.