Qaysi yoqilg‘ida yurish arzonroq: benzin, metan yoki propan?

Arzon benzin AI-80 chakana savdosining kutilayotgan bekor qilinishi yana IYODli mashinalarni qayta jihozlash haqida o‘ylashga majbur qiladi.

Avtoelon.uz tahririyati avtomobilni 92-benzin va avtogazda ishlatish qanchaga tushishini bilish uchun hisob-kitob qildi.

Tahlil uchun O‘zbekiston Respublikasidagi eng mashhur sedanlardan biri — Chevrolet Cobaltni oldik. Shaxsiy safarlar uchun ham, shahar va uning tashqarisida taksida ishlash uchun ham sotib olinadi.

45 litr hajmli to‘la bak AI-92 benzini Cobalt egasiga 477 000 so‘mga tushadi. Toshkentda o‘rtacha bir litr benzin narxi 10 600 so‘mni tashkil etadi. Shahar bo‘ylab 100 kilometrga 10-11 litr sarf qilinsa, to‘liq bakda Cobalt taxminan 420-430 kilometr yura oladi.

Benzin quyishdagi xarajatlar:

• AI-92 benzini bilan 100 kilometr — 106 000 so‘m;
• AI-92 benzini bilan 1000 kilometr — 1 060 000 so‘m.

Agar yiliga taxminan 12 000 kilometr yo‘l bosilsa, bir litr benzin narxi o‘zgarmasligini hisobga olgan holda, yoqilg‘iga 12 720 000 so‘m sarflanadi. Ammo narx o‘zgaradi, aniqrog‘i, oshadi.

Chevrolet Cobalt avtomobiliga metan uchun gaz ballon uskunasi (GBU) o‘rnatish imkoniyati mavjud. Toshkentda bir kub metr metan narxi 5300 so‘mni tashkil etadi, ballonni to‘liq to‘ldirish esa taxminan 110 000 so‘mga tushadi. Bu shahar ichida taxminan 220 kilometr masofaga yetadi.

GBUni o‘rnatish uchun majburiy xarajatlar:

• Texnik pasportni almashtirish — 400 000 so‘m.
• Uskuna va o‘rnatish — 5 000 000 so‘m.
• Elektron boshqaruv blokini sozlash — 200 000 so‘m.

Jami 6 000 000 so‘m faqat GBUni o‘rnatish uchun bir yo‘la sarflanadi.

Metan bilan to‘ldirish xarajatlari:

• 100 km uchun metan — 53 000 so‘m;
• 1000 km uchun metan — 530 000 so‘m;
• Yiliga 12 000 km uchun — 6 360 000 so‘m.

Birinchi yilda o‘rnatishni hisobga olgan holda o‘rtacha xarajatlar 12 360 000 so‘mni tashkil etadi. Bu, albatta, GBU, o‘rnatish xizmatlari va gaz narxi o‘zgarmasligi sharti bilan.

Toshkentda propanning bir litrlik bozor narxi 6000 so‘mdan 6500 so‘mgacha. Cobalt 100 km masofaga taxminan 12 kubometr, ya’ni 78 000 so‘m sarflaydi. Bir oyda 1000 km yo‘l bosib o‘tilganda 780 000 so‘m ketadi. Yillik 12 000 km masofani bosib o‘tishda propan uchun xarajatlar 9 360 000 so‘mni tashkil etadi.

GBU o‘rnatish uchun majburiy xarajatlar:

• Texnik pasportni almashtirish — 400 000 so‘m.
• Uskuna va o‘rnatish — 4 000 000 so‘m.
• Elektron boshqaruv blokini sozlash — 200 000 so‘m.

Propan uchun GBU o‘rnatishga jami 5 000 000 so‘m sarflanadi.

Birinchi yilda avtomobilga egalik qilish va uni propanda haydash taxminan 14 360 000 so‘mga tushadi.

Narxlarning o‘sishini hisobga olmaganda, GBU o‘rnatishning o‘rtacha qoplanishi 2 yildan 2.5 yilgacha. Iqtisodiy jihatdan GBU o‘rnatish uzoq muddatli foydalanishda, shuningdek, o‘rnatilgan uskunalar bilan avtomobil sotib olishda foydali hisoblanadi.

Biroq quyidagi jihatlarni ham hisobga olish lozim:

• Ballon o‘rnatilishi sababli yukxona hajmi kichrayadi. Matiz kabi ixcham avtomobillarda esa umuman joy qolmaydi. "Tabletka"ni zaxira g‘ildiragi uchun mo‘ljallangan chuqurchaga joylashtirish mumkin, lekin bu holda g‘ildirakni boshqa joyga ko‘chirish yoki uyda, garajda qoldirish kerak bo‘ladi.
• GBU o‘rnatilgan avtomobillarni yer osti avtoturargohlariga qo‘yish taqiqlanadi.
• Qishda havo keskin soviganda mamlakatda gaz taqchilligi yuzaga keladi. Avtomobil egalari yoqilg‘i quyish shoxobchalarida navbatda turishga majbur bo‘lishadi.
• Uskunalar malakasiz o‘rnatilganda portlash va avtomobilning butunlay yo‘q bo‘lib ketish xavfi mavjud.

Har bir haydovchi va avtomobil o‘ziga xos xususiyatlarga ega, shuning uchun yoqilg‘i tanlash shaxsiy qaror bo‘lib, foydalanish sharoitlari va byudjetga bog‘liq.